چاپگر سه‌بعدی هر خانه را مبدل به یک کارخانه می‌کند
 |
|
انقلاب صنعتی در اواخر قرن هجدهم امکان تولید انبوه کالاها را فراهم ساخت و با این کار جوامع بشری را به طرزی غیر قابل پیش‌بینی متحول کرد. ولی اکنون فناوری جدید دیگری اختراع شده که درست برعکس آنرا انجام می‌دهد.
فناوری موسوم به «چاپ سه‌بعدی» هزینه تولید هر کالا را چنان کاهش می‌دهد که انگار این کالا در چارچوب تولید انبوه ساخته شده‌است. تأثیر این فناوری جدید بعید نیست کمتر از تأثیر ابداع و ساخت کارخانه‌ها در جهان نباشد.
هفته‌نامه «اکونومیست» در تشریح کار این تکنولوژی جدید می‌نویسد که هر فردی با استفاده از رایانه می‌تواند طرح اولیه شیء یا کالای مورد نظر خود را ترسیم و جزئیات آن، مثل شکل نهایی و رنگ آن، را تکمیل کند. با فشار دادن دکمه چاپ روی رایانه، دستگاهی که به آن متصل است طی مراحل تکمیلی، شیء یا کالای مورد نظر را خواهد ساخت.
ممکن است ساخت کامل این شیء چند مرحله طول بکشد و در این میان لازم باشد موادی مانند چسب، پلاستیک یا ورقه‌های فلزی به داخل دستگاه تزریق و تعبیه شوند. این فناوری را دقیقاً به خاطر این روش تکمیل مرحله‌ای کالا، «ساخت با افزودنی‌ها» نیز می‌نامند.
شگفتی این فناوری جدید در این است که ساخت کالای مورد نظر از یک ویولن گرفته تا قطعات یدکی خودرو و یا چراغ خواب، می‌تواند خارج از سامانه تولید امروزی یعنی کارخانه ساخته شود.
برای ساختن اشیاء کوچک فقط به دستگاهی به اندازه یک چاپگر امروزی نیاز هست و برای ساختن کالاهای بزرگتری مثل تایر خودرو یا چهارچوب یک دوچرخه به دستگاهی بزرگتر و محیطی بزرگتر برای نگهداری آن نیاز است.
هفته‌نامه «اکونومیست» می‌افزاید که هم‌اینک این روش تولید تک‌محصولی تنها با استفاده از موادی مثل پلاستیک، فلزات و کائوچو میسر است.
درست مثل رایانه‌ها در دهه ۱۹۷۰، وسایل تولید توسط این فناوری جدید، هم‌اینک تنها در دسترس پژوهشگران و شمار اندکی از طراحان صنعتی قرار دارد اما فناوری موسوم به «چاپ سه‌بعدی» به سرعت در حال گسترش است.
در حال حاضر بهای یک چاپگر سه‌بعدی که به آن «فبر» (Fabber) هم می‌گویند کمتر از قیمت یک چاپگر لیزری در سال ۱۹۸۵ است و کار با آن هم به سادگی فشار دادن یک دکمه است.
روش «ساخت با افزودنی‌ها» به نسبت تولید متعارف کالاها در کارخانجات چندین مزیت مهم دارد. با حذف خط تولید کارخانجات، در هزینه‌ها صرفه‌جویی بسیاری می‌شود و مصرف مواد اولیه و در نتیجه هرز رفتن آن به یک دهم میزان مصرف فعلی کاهش می‌یابد.
ساخت تک‌محصوله، امکان تولید قطعاتی را فراهم می‌کند که خط تولید کارخانه‌ها قادر به ساخت آن نیست؛ و بالاخره این فناوری به تولیدکننده تک‌محصولی این اجازه را می‌دهد تا کاستی‌های آن را برطرف کرده و محصول بعدی را با دقت بیشتری تولید کند.
هفته‌نامه «اکونومیست» می‌افزاید که فناوری موسوم به «چاپ سه‌بعدی» سال‌هاست که در صنایع خودروسازی، هواپیماسازی و تولید وسایل پزشکی به عنوان شیوه مرسوم برای ساخت پیش‌نمونه‌های هر کالا یا قطعه به کار برده می‌شود؛ ولی اکنون این فناوری به حدی پیشرفت کرده که از این پس می‌تواند مستقلا برای تولید بسیاری از کالاها به کار گرفته شود.
با استفاده از این فناوری به سادگی و با هزینه‌ای بسیار ناچیز هر کالای تولید شده را می‌توان متفاوت از دیگری تولید کرد. به زبانی دیگر دوران تولید انبوه جای خود را به دوران گستردگی محصولات یگانه خواهد داد.
فناوری بی‌نیاز به اشتغال
یک چنین تحول عمیقی در نحوه تولید کالا مسلماً صنعت تولید را دگرگون خواهد ساخت. برخی معتقدند که این کار، تمرکز تولید را برهم خواهد زد و بنابراین روند دو قرن گذشته که نتیجه آن شهرنشینی و گردآمدن مردم حول مراکز صنعتی بود را کاملاً معکوس خواهد کرد و دیگر نیاز چندانی به کارخانه‌های بزرگ نخواهد بود. اما این لزوماً به معنای پایان شهرنشینی نیست چون سودمندی‌های اجتماعی و اقتصادی شهرهای امروزی چیزی فراتر از جذابیت کارخانه‌های موجود در آن‌ها است.
برخی می‌گویند شاید فناوری «چاپ سه‌بعدی» باعث شود که مراکز تولید کالاهای مصرفی که در دهه‌های اخیر به کشورهای فقیر و در حال توسعه انتقال یافته باری دیگر به جهان توسعه‌یافته بازگردد. ولی باید توجه کرد که آن کشورها نیز ممکن است از همین فناوری جدید برخوردار شوند. گذشته از این یکی از پیامدهای گسترش این فناوری، کاهش نیاز به اشتغال در کاخانجات است. بنابراین ممکن است در آینده نیز کشورهای پیشرفته با مشکل بیکاری گسترده‌تری روبرو شوند.
«اکونومیست» در پایان با اشاره به سهولت تولید در این فناوری جدید می‌نویسد که نحوه مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصاد، از سرمایه‌گذاری گرفته تا توزیع و حقوق معنوی اختراع و ساخت کالاها همه دگرگون خواهند شد. شیوه تولید ساده و دسترسی به اطلاعات لازم برای طراحی و تولید روی شبکه اینترنت پخش خواهد شد و شاید شرایطی به وجود آید مثل مشکلی که امروزه در زمینه فروش و توزیع موسیقی و فیلم روی شبکه اینترنت وجود دارد.
هر چند فناوری «چاپ سه‌بعدی» در کوتاه مدت ممکن است برندگان و بازندگان خود را داشته باشد ولی شکی نیست که در درازمدت عرصه صنعت و همین‌طور خلاقیت را گسترش خواهد داد.
